Việc cho vay, mượn tiền giữa cá nhân với nhau hiện nay rất phổ biến. Tuy nhiên, khi người vay, mượn chây ì, trốn tránh nghĩa vụ trả nợ thì không ít người cho vay vẫn không biết phải nhờ tòa án hay cơ quan công an can thiệp.
Luật sư Lưu Hồng Khanh (bìa phải, Đoàn Luật sư tỉnh) tư vấn pháp luật về tranh chấp dân sự cho người dân tại xã Phú Thạnh (H.Nhơn Trạch). Ảnh: Đoàn Phú
Luật sư Cao Sơn Hà ( Đoàn Luật sư tỉnh ) cho biết, vì tiềm năng phải đòi nợ bằng được, nhiều lúc chủ nợ muốn hình sự hóa yếu tố dân sự ( vay, mượn ), gán ghép người vay, mượn vào những tội danh : lạm dụng tin tưởng chiếm đoạt gia tài, lừa đảo chiếm đoạt gia tài .
* Tranh chấp dân sự
Vì là chỗ thân tình, bà H.D.T. (ngụ xã Tân An, H.Vĩnh Cửu) cho bà L.T.M. vay mượn 50 triệu đồng để đầu tư vườn cây ăn trái. Khi vay mượn, bà M. hứa với bà T. sau khi thu hoạch xong bà sẽ trả tiền gốc và lãi đầy đủ. Tuy nhiên, qua 3 mùa thu hoạch vườn cây, bà M. vẫn chỉ trả phần lãi. Bà T. nhiều lần đòi thì bà M. tránh mặt hoặc hứa hẹn nhưng không trả.
Hay như trường hợp của ông Đ.V.H. ( ngụ xã Phú Vinh, H.Định Quán ) cho bà N.T.U. vay 100 triệu đồng để kinh doanh kinh doanh thương mại. Khi thấy bà U. làm ăn thua lỗ, ông H. liên tục đòi nợ và bà hứa hẹn hết lần này tới lần khác .
Để nhanh gọn đòi được số tiền cho người khác vay mượn, bà T., ông H. bức xúc, có đơn gửi cơ quan công an địa phương tố cáo hành vi lạm dụng tin tưởng chiếm đoạt gia tài, lừa đảo chiếm đoạt gia tài của bà M., bà U., nhưng được cơ quan công an vấn đáp đó là thanh toán giao dịch dân sự nên thuộc thẩm quyền xử lý của TANDTC .
Vì không hiểu rõ thế nào là tranh chấp dân sự, hình sự hóa quan hệ dân sự, bà T., ông H. gặp luật sư Cao Sơn Hà nhờ tư vấn. Luật sư Hà lý giải, tranh chấp dân sự được hiểu là những tranh chấp xảy ra giữa những chủ thể tham gia vào quan hệ pháp luật dân sự về những quan hệ nhân thân và quan hệ gia tài được pháp lý bảo vệ. Các loại tranh chấp dân sự phổ cập lúc bấy giờ là : vay mượn nợ, tranh chấp về quyền sở hữu tài sản, tranh chấp về hợp đồng dân sự, tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, những yếu tố về ly hôn …
Riêng về hình sự hóa dân sự, luật sư Hà cho biết đó là việc “ biến ” một hành vi vốn không bị pháp lý giải quyết và xử lý hoặc chỉ bị giải quyết và xử lý bằng một chế tài khác và nhẹ, thành một hành vi có tính tội phạm và bị pháp lý giải quyết và xử lý bằng chế tài hình sự .
* Vay nợ cũng có thể bị xử lý hình sự
Luật sư Hà cho biết thêm, trong một số ít trường hợp vay nợ cũng hoàn toàn có thể bị giải quyết và xử lý hình sự. Theo khái niệm về tội phạm học, về mặt khách quan của tội lạm dụng tin tưởng chiếm đoạt gia tài thì khi người phạm tội có được gia tài một cách hợp pháp trải qua hợp đồng vay, mượn, thuê gia tài hoặc hợp đồng khác. Sau khi có được gia tài, người phạm tội không triển khai như cam kết trong hợp đồng, sử dụng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt gia tài. Hậu quả là người phạm tội đã chiếm đoạt được gia tài hoặc đã bỏ trốn hoặc không còn năng lực trả lại gia tài. Về mặt chủ quan của tội phạm thì đó phải là lỗi cố ý, có mục tiêu chiếm đoạt gia tài rõ ràng .
Chính vì thế, Điều 175, Bộ luật Hình sự năm năm ngoái ( được sửa đổi, bổ trợ năm 2017 ) quy định tội lạm dụng tin tưởng chiếm đoạt gia tài như sau : người nào triển khai một trong những hành vi vay, mượn, thuê gia tài của người khác hoặc nhận được gia tài của người khác bằng những hình thức hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt gia tài đó hoặc đến thời hạn trả lại gia tài mặc dầu có điều kiện kèm theo, năng lực nhưng cố ý không trả .
Điều 175, Bộ luật Hình sự năm năm ngoái cũng pháp luật rõ, người nào vay, mượn, thuê gia tài của người khác hoặc nhận được gia tài của người khác bằng những hình thức hợp đồng và đã sử dụng gia tài đó vào mục tiêu phạm pháp dẫn đến không có năng lực trả lại gia tài có trị giá từ 4 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng hoặc dưới 4 triệu đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt, gia tài có giá trị đặc biệt quan trọng về mặt ý thức so với người bị hại … thì bị phạt tái tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm .
Về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, luật sư Hà phân tích, xét về mặt khách quan thì người phạm tội phải có hành vi dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản. Dùng thủ đoạn gian dối là đưa ra thông tin giả (không đúng sự thật), làm cho người khác tin đó là thật và giao tài sản cho người phạm tội. Việc đưa ra thông tin giả có thể bằng nhiều cách khác nhau như: bằng lời nói, bằng chữ viết (viết thư), bằng hành động, hoặc bằng nhiều hình thức khác như: giả vờ vay, mượn, thuê để chiếm đoạt tài sản.
“ Chiếm đoạt gia tài được hiểu là hành vi chuyển dời một cách trái pháp lý gia tài của người khác thành của mình. Đặc điểm của việc chiếm đoạt này là nó gắn liền và có mối quan hệ nhân quả với hành vi dùng thủ đoạn gian dối. Thời điểm triển khai xong tội phạm này được xác lập từ lúc kẻ phạm tội đã chiếm giữ được gia tài sau khi đã dùng thủ đoạn gian dối làm cho người chủ sở hữu tài sản hoặc người quản lý tài sản bị lừa dối dẫn tới giao gia tài cho kẻ phạm tội ” – luật sư Hà cho biết .
Khoản 1, Điều 174, Bộ luật Hình sự năm năm ngoái pháp luật, người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt gia tài của người khác trị giá từ 2 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng hoặc dưới 2 triệu đồng nhưng thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt tái tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm : đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt gia tài mà còn vi phạm ; gây ảnh hưởng tác động xấu đến bảo mật an ninh trật tự, bảo đảm an toàn xã hội ; gia tài là phương tiện đi lại kiếm sống chính của người bị hại và mái ấm gia đình họ ; gia tài là kỷ vật, di vật, đồ thờ cúng có giá trị đặc biệt quan trọng về mặt ý thức so với người bị hại …
Đoàn Phú
Source: https://iseo1.com
Category: Luật- Doanh nghiệp