Phân tích Hai đứa trẻ của Thạch Lam ngắn nhất, đặc sắc nhất

Phân tích Hai Đứa Trẻ của Thạch Lam để thấy rõ hoàn cảnh phố huyện nghèo, con người sống đơn sơ yêu thương nhau, nhưng họ luôn có ước mơ cho cuộc đời mình. Trong hoàn cảnh nghèo đói, loạn lạc ngày xưa, có rất nhiều tác phẩm văn học đặc sắc ra đời. Trong đó, phải kể đến đầu tiên là tác phẩm Hai Đứa Trẻ của Thạch Lam. Tác phẩm nêu rõ bức tranh phố huyện nghèo, cùng những con người với mảnh đời xơ xác. Hãy cùng phân tích Hai Đứa Trẻ của Thạch Lam ngắn nhất để thấy rõ sự nghèo đói, cuộc sống nhàm chán mỗi ngày và lý do tại sao Liên và An luôn đợi tàu mỗi đêm khuya muộn.

Phân tích đề bài

– Yêu cầu đề bài : phân tích những chi tiết cụ thể, hình ảnh, những nhân vật, nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ của truyện ngắn để rút ra thông điệp và tư tưởng mà tác giả gửi gắm trong tác phẩm
– Đối tượng làm bài : truyện ngắn Hai đứa trẻ

– Phương pháp làm bài: phân tích, cảm nhận

Khái quát nội dung truyện ngắn Hai đứa trẻ

a ) Bức tranh phố huyện

• Nhịp sống buồn bã, tẻ nhạt của phố huyện từ chiều tàn đi vào đêm khuya
• Tất cả được thể hiện ra qua cái nhìn xót xa, thương cảm của tác giả

b ) Hình ảnh đoàn tàu và tâm trạng của hai đứa trẻ

• Đánh thức kỷ niệm về một Hà Nội đẹp đẽ thiết tha

c ) Nhân vật Liên

• Hiện thực buồn tẻ, tù đọng của tác phẩm càng nặng nề vì Liên đã ý thức được đầy đủ và sâu sắc về cuộc sống đó.

d ) “ Hai đứa trẻ ”, bài ca về quê nhà, quốc gia

Các vấn đề chính cần tiến hành

* Luận điểm 1 : Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn
* Luận điểm 2 : Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya
* Luận điểm 3 : Hình ảnh chuyến tàu và tâm trạng chờ mong chuyến tàu đêm của Liên và An

Lập dàn ý Phân tích Hai đứa trẻ của Thạch Lam ngắn nhất

I. Mở bài

– Đôi nét về Thạch Lam : Một trong những cay bút tiêu biểu vượt trội của Tự lực văn đoàn, ông có thế mạnh về viết truyện ngắn. Văn chương Thạch Lam rất thích hợp để thanh lọc tâm hồn
– Hai đứa trẻ là một truyện ngắn trữ tình đượm buồn

II. Thân bài

1. Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn

a ) Bức tranh vạn vật thiên nhiên nơi phố huyện lúc chiều tàn :
– Toàn bộ cảnh vật được cảm nhận qua cái nhìn của Liên
– Âm thanh : + Tiếng trống thu không gọi chiều về, tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng, tiếng muỗi vo ve .
– Hình ảnh, sắc tố : + “ Phương tây đỏ rực như lửa cháy ”, “ Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn ” .
– Đường nét : dãy tre làng cắt hình rõ ràng trên nền trời .
– Nhịp điệu chậm, giàu hình ảnh và nhạc điệu
⇒ Khung cảnh vạn vật thiên nhiên đượm buồn, đồng thời thấy được sự cảm nhận tinh xảo
b ) Cảnh chợ tàn và những kiếp người nơi phố huyện
– Cảnh chợ tàn :
+ Chợ đã vãn từ lâu, người về hết và tiếng ồn ào cũng mất .
+ Chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía .
– Con người :
+ Mấy đứa trẻ con nhà nghèo tìm tòi, nhặt nhanh những thứ còn sót lại ở chợ .
+ Mẹ con chị Tí : với cái hàng nước đơn sơ, vắng khách .
+ Bà cụ Thi : hơi điên đến mua rượu lúc đêm hôm rồi đi lần vào bóng tối .
+ Bác Siêu với gánh hàng phở – một thứ quà xa xỉ .
+ Gia đình bác xẩm mù sống bằng lời ca tiếng đàn và lòng hảo tâm của khách qua đường .
⇒ Cảnh chợ tàn và những kiếp người tàn tạ : sự tàn lụi, sự nghèo nàn, tiêu điều của phố huyện nghèo .
c ) Tâm trạng của Liên
– Cảm nhận rất rõ : “ mùi riêng của đất, của quê nhà này ” .
– Nỗi buồn thấm thía trước cảnh ngày tàn và những kiếp người tàn tạ :
+ Thương những đứa trẻ nhà nghèo nhưng không có tiền mà cho chúng .
+ Xót thương mẹ con chị Tí : ngày mò cua bắt tép, tối dọn cái hàng nước chè tươi chả kiếm được bao nhiêu, xót thương bà cụ Thi điên
⇒ Tâm hồn nhạy cảm, tinh xảo, có lòng trắc ẩn, yêu thương con người. Đây cũng là nhân vật mà Thạch Lam gửi gắm tâm tư nguyện vọng của mình

2. Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya

a ) Sự trái chiều giữa “ bóng tối ” và “ ánh sáng ”
– Phố huyện về đêm ngập chìm trong bóng tối :
+ “ Đường phố và những ngõ con từ từ chứa đầy bóng tối ” .
+ “ Tối hết con đường thẳm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng càng sẫm đen hơn nữa ” .
⇒ Bóng tối xâm nhập, bám sát mọi hoạt động và sinh hoạt của những con người nơi phố huyện .
– Ánh sáng của sự sống khan hiếm, nhỏ bé : khe sánh, quầng sáng, chấm lửa nhỏ, hột sáng … ⇒ ánh sáng yếu ớt, le lói như những kiếp người bần hàn nơi phố huyện .
– Ánh sáng và bóng tối tương phản nhau
⇒ Bóng tối bao trùm trong khi ánh sáng chỉ mong manh, nhỏ bé ⇒ kiếp người nhỏ bé sống leo lét, tàn lụi trong đêm hôm bát ngát của xã hội cũ .
b ) Đời sống của những kiếp người bần hàn trong bóng tối :
– Những việc làm hằng ngày lặp đi tái diễn :
+ Chị Tí dọn hàng nước
+ Bác Siêu hàng phở thổi lửa .
+ Gia đình Xẩm “ ngồi trên manh chiếu rách nát, cái thau sắt để trước mặt ”, “ Góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu bật trong lạng lẽ ”
+ Liên, An trông coi shop tạp hoá nhỏ bé .
⇒ Cuộc sống nhàm chán, quẩn quanh, đơn điệu không lối thoát .
– Những tâm lý cũng lặp đi lặp lại hằng ngày : Mong những người phu gạo, phu xe, mấy chú lính lệ vào hàng uống bát che tươi và hút điếu thuốc lào .
– Vẫn mơ ước : “ chừng ấy người trong bóng tối đang mong đợi một cái gì tươi tắn cho đời sống bần hàn hàng ngày của họ ” ⇒ mơ hồ, tội nghiệp
⇒ Giọng văn : chậm buồn, tha thiết biểu lộ niềm cảm thương của Thạch Lam với những người bần hàn .

3. Hình ảnh chuyến tàu và tâm trạng chờ mong chuyến tàu đêm của Liên và An

– Liên và An thức bởi :
+ Để bán hàng
+ Để được nhìn chuyến tàu đêm đi qua – hoạt động giải trí ở đầu cuối của đêm khuya .
– Hình ảnh đoàn tàu Open với tín hiệu tiên phong :
+ Liên cũng trông thấy “ ngọn lửa xanh lè ”
+ Hai chị em nghe thấy tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi .
– Khi tàu đến :
+ Các toa đèn sáng trưng, chiếu ánh cả xuống đường .
+ Những toa hạng trên sang chảnh lố nhố những người, đồng và kền lấp lánh lung linh, và những cửa kính sáng .
– Khi tàu đi vào đêm hôm :
+ Để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường tàu .
+ Chiếc đèn xanh treo trên toa ở đầu cuối, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre .
⇒ Đoàn tàu Open với âm thanh sôi động và ánh sáng rực rỡ tỏa nắng, mang đến phố huyện nghèo một quốc tế khác, đó là quốc tế mà Liên luôn mong ước

III. Kết bài

– Khái quát những nét rực rỡ về thẩm mỹ và nghệ thuật làm ra thành công xuất sắc của truyện ngắn
– Hai đứa trẻ là một tác phẩm tiêu biểu vượt trội cho phong thái văn chương của Thạc Lam : phối hợp hai yếu tố hiện thực và lãng mạn, văn phong trong sáng, giản dị và đơn giản mà thâm trầm .

Phân tích Hai đứa trẻ của Thạch Lam ngắn nhất, rực rỡ nhất – Bài mẫu 1

Thạch Lam là nhà văn chuyên viết về chủ đề quê nhà, với nhiều tác phẩm nổi tiếng. Tác giả xót thương cho những con người có số phận xấu số trong xã hội. Ông tỏ thái độ đồng cảm và luôn gợi cho họ niềm kỳ vọng sống mỗi ngày. Tác phẩm 2 Đứa Trẻ kể về câu truyện của Liên và An, hai chị em sống xa cha mẹ. Liên là chị, An là em, sống cùng nhau trong một căn nhà nhỏ. Ban đêm, phố huyện bị bao trùm bởi một khoảng trống tối om .

Hoàn cảnh phố huyện thật nghèo nàn, buồn tẻ

• Luận điểm 1: Khung cảnh, không gian phố huyện lúc chiều tàn, chợ tan

Phân tích 2 Đứa Trẻ chúng ta thấy được cuộc sống nghèo nàn, buồn tẻ của những con người nơi phố huyện. Họ sống cuộc sống không điện, không ánh sáng về đêm, tương lai mịt mù. Mở đầu bài văn, Thạch Lam gợi nên những câu thơ nhẹ nhàng “Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn”. Mặt trời đỏ rực, báo hiệu đã đến hoàng hôn, kết thúc một ngày dài. Người dân nơi đây bắt đầu bước vào cuộc sống về đêm im ắng, lặng lẽ.

Tác giả nhấn mạnh vấn đề “ Chiều, chiều rồi ”, tại sao họ lại sợ chiều hoàng hôn đến như vậy ? Phải chăng họ sợ cái buồn tẻ, đời sống nhàm chán, sự yên lặng về đêm. Để rồi khi mở màn ngày mới, họ lại lam lũ, mà vẫn bần hàn. Tất cả cảnh vật, khoảng trống đều được miêu tả qua cái nhìn của chị Liên. Buổi chiều mở màn với âm thanh tiếng ếch nhái, gió vi vu nhẹ. Câu văn của tác giả luôn truyền đạt đủ ý, ngắn gọn. Người đọc vừa thấy được bức tranh làng quê nghèo, vừa đồng cảm được cảm hứng con người .
Khung cảnh vạn vật thiên nhiên buồn bã, lòng người cũng hẩm hiu. Hình ảnh khoảng trống quen thuộc với làng quê Nước Ta, tiếng ếch nhái, trống thu không, chợ tàn. Chiều đến, chợ tàn, những kiếp người dân nơi đây cũng tàn tạ. Cuộc sống của họ gồm có Liên và An trông coi shop tạp hóa nhỏ. Chị Tí “ ngày, chị đi mò cua bắt tép ; tối đến chị mới dọn cái hàng nước này dưới gốc cây bàng, bên cạnh cái mốc gạch. Để bán cho ai ? ”. Bác Xẩm “ góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu bần bật trong yên lặng ”. Cuộc đời của họ thật đơn sơ, đơn giản và giản dị .

Hình ảnh đoàn tàu đêm mang ý nghĩa rất lớn
Phân tích 2 Đứa Trẻ để thấy đời sống nghèo nàn, con người tình cảm nơi phố huyện. Ngoài ra còn Open hình ảnh bà cụ Thi “ một bà già hơi điên, vẫn mua rượu ở hàng Liên ”. Mua hàng xong, bà cụ Thi cũng cất tiếng cười khanh khách và đi vào trong đêm hôm. Còn 2 chị em Liên, phải thức đến tận khuya theo lời mẹ dặn, để bán hàng. Dù chỉ là hai đứa trẻ, nhưng nhận thức về đời sống của nhân vật rất thâm thúy. Liên cảm nhận rõ “ mùi riêng của đất, của quê nhà này ”. Cô cảm xúc buồn man mác trước khoảnh khắc ngày tàn. Liên cũng là người sống tình cảm, biết chăm sóc, yêu thương mọi người và em gái .

• Luận điểm 2: Bức tranh phố huyện về đêm, sự im lặng đến đáng sợ

Ban ngày, mọi vật được soi sáng bằng mặt trời, còn đêm hôm, nguyên màn đêm bao trùm phố huyện. Hình ảnh “ tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng lại sẫm đen hơn nữa ”. Cả phố huyện không có điện, chỉ có những ngọn đèn leo lét. Bóng tối xâm nhập, tổng thể mọi việc làm, hoạt động giải trí dừng lại .
Những ánh sáng khan hiếm, quý báu, điển hình nổi bật trong đêm hôm, nhưng cũng chỉ là khe sáng, hột sáng, quầng sáng. Ánh sáng chỉ thu nhỏ bé tí trong một khoảng trống tối mù mịt. Cuộc sống con người nơi đây cũng vậy, nghèo khó, lam lũ, không một điều gì để tìm kiếm kỳ vọng. Ánh sáng và bóng tối đối ngược nhau, một bên bao trùm, bên còn lại chỉ là hột sáng, khe, vệt sáng .

Hai đứa trẻ luôn mơ ước về tương lai tốt đẹp hơn
Cuộc sống người dân nơi đây như một vòng tuần hoàn, lặp đi lặp lại mỗi ngày vô vị. Sống dưới chính sách phong kiến, số phận của họ thật bi thảm, một cuộc sống lam lũ. Cứ về đêm, họ lại có cảm xúc trống vắng, lạc lõng .

• Luận điểm 3: Ý nghĩa hình ảnh chuyến tàu đêm xuất hiện mỗi đêm

Chỉ khi Phân tích 2 Đứa Trẻ ta mới hiểu được tại sao Liên và An luôn chờ tàu mỗi đêm. Liên và An cũng như những người khác trong phố huyện đều mong chuyến tàu đến lúc khuya muộn. Sau một ngày dài buồn bã, họ mong một cái gì đó mới lạ, lạ lẫm đến với mình. Còn riêng với Liên và An, 2 cô bé thức đến đêm vì “ Mẹ vẫn dặn phải thức đến khi tàu xuống – Ðường sắt đi ngang qua ngay trước mặt phố – để bán hàng, may ra còn có một vài người mua ”. Tuy nhiên, Liên và An chỉ đợi đến khuya để chờ tàu vì nó mang lại nguồn ánh sáng, mà chốn huyện nghèo không hề có. Hình ảnh đoàn tàu làm cho Liên mơ về hà nội xa xăm, sang chảnh, có nhiều ánh đèn .
Chuyến tàu là hoạt động giải trí kết thúc một ngày dài, được chờ đón nhất. Liên và An chỉ là 2 đứa trẻ, ham mới mẻ và lạ mắt, thích vui tươi. Đoàn tàu chở theo đoàn người từ thành phố về, nói cười rối loạn. Hai đứa trẻ thật khó để thức đến tận khuya, nhưng chúng vẫn cố gắng nỗ lực. Cô em luôn nhắc chị thật kỹ “ Tàu đến chị thức tỉnh em dậy nhé. ” Cô bé sợ nếu mình ngủ quên sẽ bỏ lỡ mất chuyến tàu, kỳ vọng tươi đẹp nhất mỗi ngày .

Thạch Lam là nhà văn tài năng được nhiều người biết đến
Dấu hiệu để nhận ra đoàn tàu đến là “ ngọn lửa xanh lè, sát mặt đất, như ma trơi ”. Báo hiệu để mọi người giữ khoảng cách với đường ray để bảo đảm an toàn. Nhưng trong hai đứa trẻ thì đây là lúc chuẩn bị sẵn sàng ý thức, tập trung chuyên sâu nhìn ngắm đoàn tàu. Và rồi, Liên nghe thấy được âm thanh “ tiếng còi xe lửa ở đâu vang lại, trong đêm khuya lê dài ra theo gió xa xôi ”. Liên ngay lập tức thức tỉnh em gái dậy, để kịp xem tàu. Theo thói quen, An dậy ngay và nhanh tay dụi mắt để tỉnh hẳn .
Khi đoàn tàu đến, “ Hai chị em nghe thấy tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi. Một làn khói bừng sáng trắng lên đằng xa, tiếp đến tiếng hành khách ồn ào khe khẽ ”. Hình ảnh những toa đèn sáng trưng, ánh sáng tỏa khắp, lấn áp bóng đêm nơi phố huyện. Tuy nhiên, đoàn tàu chỉ chạy vụt qua trong chớp mắt, chỉ còn lại những đốm than đỏ bay. Liên cảm xúc vô cùng hụt hẫng, lặng người đầy hụt hẫng. Cuối cùng, đoàn tàu cũng khuất xa mãi, đi xa dần, khuất sau rặng tre .
Đoàn tàu mang lại cho phố huyện một khoảng trống khác, âm thanh sôi động. Thế giới mà đoàn tàu có là nơi Liên luôn mơ ước, nơi có nhiều ánh sáng, tiếng người, đời sống tốt đẹp hơn. Đoàn tàu mang đến niềm tin mãnh liệt vào tương lai, để họ có động lực sống tốt mỗi ngày .
Phân tích 2 Đứa Trẻ để thấy được bức tranh quê nhà nghèo nàn thời xưa. Về đêm họ phải sống trong bóng tối mù mịt, với một khoảng trống im ắng vô cùng. Chính vì đời sống ảm đạm đó mà họ quyết chờ tàu mỗi đêm muộn để tiếp đón không khí mới. Con người ai cũng mong ước có đời sống ấm no, rất đầy đủ, tốt đẹp hơn, kể cả người dân phố huyện .

Phân tích Hai đứa trẻ của Thạch Lam ngắn nhất, rực rỡ nhất – Bài mẫu 2

Nội dung bao trùm của truyện Hai đứa trẻ là tấm lòng “ êm mát và sâu kín ” của Thạch Lam so với con người và quê nhà, ở đây, nhà văn vừa biểu lộ niềm xót thương so với những kiếp người nghèo nàn sống lam lũ, quẩn quanh trong xã hội cũ vừa thể hiện thái độ đồng cảnh, trân trọng so với khát vọng tuy rất mơ hồ của họ. Qua truyện Hai đứa trẻ, người đọc còn cảm nhận được phần nào tình cảm gắn bó với quê nhà quốc gia của Thạch Lam .
Đọc truyện Hai đứa trẻ, trước hết tất cả chúng ta có ấn tượng về đời sống lụi tàn, tù túng của những kiếp người sống nghèo khó, quẩn quanh, không ánh sáng, không tương lai trong xã hội cũ .
Câu chuyện khởi đầu bằng những câu văn êm dịu, với những âm thanh và hình ảnh báo hiệu một ngày tàn : “ Tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ ; từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều. Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn. Dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ ràng trên nền trời .
Chiều, chiều rồi. Một chiều dịu dàng êm ả như ra, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ra ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào ”. Đây là một trong nhiều dẫn chứng ở tác phẩm này cho thấy : “ Văn của Thạch Lam thường hiếm khi thừa lời, thừa chữ, không uốn éo làm duyên một cách cầu kì phong thái, nhưng vừa giàu hình ảnh và nhạc điệu, lại vừa uyển chuyển, tinh xảo ( Vũ Ngọc Phan ). Nó không những cho người đọc nhìn thấy cảnh vật mà điều quan trọng hơn là khơi gợi ở họ tình cảm, xúc cảm so với cảnh vật. Hơn nữa, cảnh vật lại đa số đều rất gần gùi, bình dị và mang cốt cách Nước Ta .
Bên cạnh cảnh ngày tàn, chợ tàn là những kiếp người tàn tạ. Chị Tí ban ngày mò cua, bắt tép, tối đến dọn hàng nước chè tươi, thắp một ngọn đèn dầu leo lét. Hàng vắng khách, tuy chiều nào chị cũng dọn từ chập tối cho đến đêm, nhưng “ chả kiếm được bao nhiêu ”. Bác Xẩm ngồi trên manh chiếu, cái thau để trước mặt, “ góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu bật trong yên lặng .
Thằng con bò ra đất, ngoài manh chiếu, nghịch nhặt những rác bẩn vùi trong những bên đường ”. Bà cụ Thi hơi điên lại nghiện rượu, có tiếng cười khanh khách, ghê sợ, sau khi uống một hơi cạn cút rượu ti, “ cụ đi lần vào bống tối ”. Chị em Liên phải thức để trông “ một shop tạp hóa nhỏ bé, mẹ Liên dọn ngay từ khi cả nhà bỏ TP.HN về quê ở, vì thầy Liên mất việc ”. Hàng “ bán chăng ăn thua gi ”, Liên thương mấy đứa trẻ nghèo, nhưng “ không có tiền để mà cho chúng nó ” .
Cảnh Liên xếp hàng vào hòm, cách hai chị em tính tiền, niềm nuối tiếc cái thời còn ở TP.HN nhiều khi “ được đi chơi Bờ Hồ uống những cốc nước lạnh xanh đỏ ”, cái ý nghĩ phở bác Siêu là “ một thứ quà xa xỉ ” không khi nào chị em Liên hoàn toàn có thể mua được … khiến tất cả chúng ta hoàn toàn có thể tưởng tượng ra gia cảnh khó khăn vất vả và mức sống eo hẹp của mái ấm gia đình Liên. Thế nhưng, có lẽ rằng dẫu sao, mái ấm gia đình hai dứa trẻ cũng còn có phần khẩm khá hơn mái ấm gia đình chị Tí và bác Xẩm, vì còn có “ một quầy bán hàng bé thuê lọi của bà lão móm, ngăn ra bằng một tấm phên nứa dán giấy nhật trình ” …
Như vậy, từ mái ấm gia đình chị Tí, mái ấm gia đình bác Xẩm đến bà cụ Thi và chị em Liên, mỗi người một cảnh, nhưng họ đều có chung sự buồn chán, mỏi mòn … Điều đáng nói hơn là tổng thể những nhân vật nhỏ bé này đã hiện ra trong cái nhìn xót thương của Thạch Lam, được biểu lộ qua lời văn và những chi tiết cụ thể có vẻ như rất khách quan .
Khi trời tối hẳn, cả phố huyện có vẻ như chỉ thu vào ngọn đèn của chị Tí. Ngoài ngọn đèn này ra, “ thứ bóng tối nhẫn nại uất ức đời thôn quê ” ( Thế Lữ ) làm chủ toàn bộ. Không phải ngẫu nhiên trong tác phẩm, nhà văn nhắc đi, nhắc lại cụ thể ngọn đèn chị Tí tới 7 lần. Kết thúc truyện, hình ảnh gây ấn tượng, day dứt ở đầu cuối, đi vào giấc ngủ của Liên cũng vẫn là “ chiếc đèn con của chị Tí chiếu sáng một vùng đất nhỏ ” .
Phải chăng, hình ảnh này chính là hình tượng của những kiếp người nghèo nàn, lam lũ sống vật vờ, leo lét trong màn đêm của xã hội thực dân nửa phong kiến ? Nhịp sống ở phố huyện này cứ lặp đi, lặp lại một cách đơn điệu, quẩn quanh và tẻ nhạt .
Ngày qua ngày, chiều nào chị Tí cũng dọn hàng “ từ chập tối cho đến đêm ”, tối nào bác Siêu bán phở cũng nhóm lửa, mái ấm gia đình bác Xẩm cũng chờ khách, người nhà cụ Thừa, cụ Lục cũng đi gọi người đánh tổ tôm. Chị em Liên tối nào cũng tính tiền hàng, “ cũng phải ngồi trên chiếc chõng tre dưới gốc cây bàng ” và “ ngày nào, cứ chập tối, mẹ Liên lại tạt ra thăm hàng một lần ” …
Như vậy, “ chừng ấy người trong bóng tối ” ngày này qua ngày khác sống quẩn quanh, tù túng trong cái “ ao đời phẳng phiu ” ( Xuân Diệu ). Hình ảnh những con người này khiến ta nhớ đến 1 số ít câu thơ trong bài Quẩn quanh của Huy Cận :
Quanh quẩn mãi với vài ba dáng điệu ,
Tới hay lui cũng ngần ấy mặt người .
Vì quá thân nên quá đỗi buồn cười ,
Môi nhắc lại cũng ngần ấy chuyện .
Hãy nhớ đến đời sống đơn điệu, nhạt nhẽo “ cơm mai rồi lại cơm chiều, rút cục mỗi ngày hai bữa cơm ” của những nhân vật như Quỳnh và Giao trong thiên truyện sáng tạo độc đáo Tỏa nhị Kiều của Xuân Diệu. Tuy thế, những người dân phố huyện vẫn hy vọng mặc dầu hy vọng đó rất mơ hồ : “ một cái gì tươi tắn cho sự sống bần hàn hằng ngày của họ ” .
Chính sự mong đợi mơ hồ này có vẻ như càng tô đậm thêm tình cảnh tội nghiệp của những nhân vật trong truyện. Họ sống đấy, nhưng đâu biết ngày mai số phận mình sẽ ra sao ! Một niềm xót thương da diết của Thạch Lam biểu lộ kín kẽ ngay trong cách dựng người : dựng cảnh và cái giọng văn túc tắc, chậm buồn của ông .
Việc phân tích cảnh ngày tàn, chợ tàn và những kiếp người tàn trên đây giúp ta hiểu vì sao chị em Liên đêm nào cũng cô thức để chờ chuyến tàu đi qua. Phải chăng hai chị em chờ tàu để bán được hàng ? Không, “ Liên không trông mong còn ai đến mua nữa. Với lại, đêm họ chỉ mua bao diêm hay gói thuốc là cùng ” .
Hơn nữa, “ Liên đã buồn ngủ ríu cả mắt ”, nhưng cô vẫn chưa chịu ngủ. Còn “ An đã nằm xuống [ … ] mi mắt đã sắp sửa rơi xuống ”, vẫn không quên dặn chị nhớ thức tỉnh mình dậy khi tàu đi qua. Hại chị em cố thức chì vì “ muốn được nhìn chuyến tàu, đó là sự hoạt động giải trí ở đầu cuối của đêm khuya ” ; vì với hai đứa trẻ, con tàu đâu chỉ là con tàu. Nó là cả một quốc tế khác – “ Một quốc tế khác hẳn, so với Liên, khác hẳn cái Vầng sáng ngọn đèn của chị Tí và ánh lửa của bác Siêu ” .
Có lẽ chính thế cho nên mà chuyến tàu được Thạch Lam tập trung chuyên sâu bút lực miêu tả một cách tỉ mỉ, kĩ lưỡng theo trình tự thời hạn qua tâm trạng chờ mong của hai nhân vật Liên và An. Dấu hiệu tiên phong của đoàn tàu là sự Open của người gác ghi. Tiếp theo là Liên trông thấy ngọn lửa xanh lè, sát mặt đất như ma trơi ”, rồi cô nghe thấy tiếng còi xe lửa “ lê dài ra theo ngọn gió ” .
Sau đó, “ hai chị em nghe thấy tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi ” kèm theo “ một làn khói bừng sáng trắng lên đằng xa, tiếp đến tiếng hành khách ồn ào ”. Thế rồi, “ tàu rầm rộ đi tới ”, “ những toa đèn sáng trưng ”, “ những toa hạng trên sang chảnh lố nhố những người, đồng và kền lấp lánh lung linh ”. Cuối cùng là cảnh tàu đi vào đêm hôm “ để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường tàu ”, “ chiếc đèn xanh treo trên toa ở đầu cuối, xa xa măi rồi khuất sau rặng tre ” …
Đối với chị em Liên và hoàn toàn có thể cả không ít người dân phố huyện, chuyến tàu đêm là hình tượng của sự sống can đảm và mạnh mẽ, sự giàu sang, bùng cháy rực rỡ ánh sáng. Nó trái chiều với đời sống mòn mỏi, nghèo nàn, tối tăm và quẩn quanh của người dân phố huyện. Riêng so với chị em Liên, chuyến tàu đêm còn gợi nhớ về những kỉ niệm của thời xưa sung sướng, tại đất TP.HN, khi thầy chưa mất việc .
Phố huyện rầm rộ lên trong chốc lát rồi lại chìm sâu vào bóng đêm yên tĩnh. Và đáng nói hơn : Những người dân phố huyện chỉ chính thức chấm hết hoạt động giải trí khi chuyến tàu đêm đã qua. Phố huyện lại quay trở lại phố huyện. Hình ảnh ngọn đèn leo lét của chị Tí lại hiển hiện trong trạng thái chập chờn của Liên trước khi cô chìm hẳn vào “ giấc ngủ yên tĩnh, cũng yên tĩnh như đêm ở trong phố, tịch mịch và đầy bóng tối ” .
Qua việc miêu tả tâm trạng của Liên, Thạch Lam bộc lộ niềm trân trọng, thương xót, so với những kiếp người nhỏ bé, sống trong nghèo nàn tăm tối, buồn chán nơi phố huyện ( nói rộng ra là sống ở quốc gia còn đắm chìm trong đói nghèo, nô lệ đương thời ) .
Điều này, đương thời Thế Lữ cũng đã nhận xét : “ Sự thật tâm hồn Thạch Lam diễn ra trong lời văn chương phức tạp, nhiều hình nhiều vẻ, nhưng khi nào cũng đằm thắm nhân hậu, cũng nghẹn ngào một chút ít lệ thầm kín của tình thương. Nếu Thạch Lam theo một chủ ý nào trong việc làm viết văn của anh, thì chủ ý ấy diễn ra và gợi lên sự xót thương ” .
Qua tâm trạng của Liên, phải chăng Thạch Lam có vẻ như còn muốn lay tỉnh những con người đang buồn chán, đang sống quẩn quanh, lam lũ hãy cố vươn tới ánh sáng ? Điều này chỉ có được ở những cây bút Open từ những năm 30 của thế kỉ XX, khi họ ý thức rất đầy đủ về “ cái tôi ” cá thể, thành viên .
Ở đây, có vẻ như Thạch Lam đã phát hiện Xuân Diệu, Huy Cận, Nguyễn Tuân … ( ở dòng văn học lãng mạn ), Nam Cao, Bùi Hiển, Tô Hoài, … ( ở dòng văn học hiện thực ) trong việc không đồng ý sống trong cái “ ao đời phẳng phiu ”, mòn mỏi và tù túng, khao khát hướng tới một đời sống có ý nghĩa, xứng danh là đời sống của con người .
Như vậy, biểu lộ một cách nhẹ nhàng khát vọng hướng tới đời sống sáng tươi của những con người nhỏ bé, thông thường, Hai đứa có một giá trị nhân bản đáng quý. Ngoài ra, Hai đứa trẻ phần nào còn là một bài ca về vạn vật thiên nhiên, quốc gia. Bằng sự gắn bó với quốc gia và dân tộc bản địa, bằng tâm hồn nhạy cảm, tinh xảo, Thạch Lam đã đưa đến cho người đọc những bức tranh quê nhà thân mật mà không kém phần thơ mộng, đầy quyến rũ : “ Chiều, chiều rồi. Một chiều dịu dàng êm ả như ru, vàng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào .. “, “ Trời đã khởi đầu đêm, một đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát ” .
Các nhân vật trong truyện luôn gắn bó với thôn dã. Bởi thế, chỉ mới gặp “ mùi âm ẩm bốc lên, hơi nóng của ban ngày lẫn với mùi cát bụi quen thuộc ”, chị em Liên đã “ tưởng là mùi riêng của đất, của quê nhà này ”. Vốn sống hòa hợp thân mật với vạn vật thiên nhiên, hai đứa trẻ luôn quan tâm phát hiện tinh xảo những biến thái của nó : “ An và Liên lặng ngước mắt lên nhìn những vì sao để tìm sông Ngân Hà và con vịt theo sau ông Thần Nông ” .
Tâm hồn chúng có vẻ như có sự giao cảm, giao hòa với cây cối quê nhà : qua kẽ lá của cành bàng, ngàn sao vẫn lấp lánh lung linh ; một con đom đóm bám vào dưới mặt lá, vùng sáng nhỏ xanh nhấp nháy rồi hoa bàng rụng xuống vai Liên khe khẽ, đôi lúc từng loạt một. Tâm hồn Liên yên tĩnh hẳn, có những cảm xúc mơ hồ không hiểu ”. Những cảnh vật, những chi tiết cụ thể trên đây rất là quen thuộc, thường có ở quanh ta .
Vậy mà bằng một giọng văn êm ả dịu dàng, trầm tĩnh, dưới ngòi bút Thạch Lam, chúng trở nên quyến rũ biết bao ! Ta hiểu rằng, lòng yêu quê nhà quốc gia của mỗi con người Nước Ta chính có phần được bồi đắp bởi những chi tiết cụ thể rất là bình dị này .
Điều đáng quan tâm là nhìn chung trong những tác phẩm của những cây bút hiện thực như Vũ Trọng Phụng, Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố, Nam Cao … có vẻ như ít thấy cảm hứng về vạn vật thiên nhiên. Như vậy, đây phải chăng cũng hoàn toàn có thể coi như một góp phần của Thạch Lam cho văn học tiến trình từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945 ?
Hơn nữa, trong khi nhiều truyện ngắn những năm 30 – 40 của thế kỉ XX thường hấp dẫn người đọc bằng diễn biến mê hoặc, diễn biến mới lạ, cách dẫn chuyện khôn khéo có duyên, hay bút pháp phóng đại … ( ví dụ điển hình phần lớn những truyện ngắn của Nguyễn Công Hoan ), thì truyện của Thạch Lam lại làm cho người đọc thương mến bằng chất thơ trong đời sống thường nhật. Mỗi truyện thường cấu tứ xung quanh một tâm trạng, một suy tưởng bí mật của nhân vật .
Vì là truyện trữ tình, nên đằng sau những chi tiết cụ thể, những nhân vật luôn ẩn hiện hình ảnh của chính tác giả – một con người tinh xảo, êm ả dịu dàng, nhạy cảm trước mọi biến thái của đất trời và của lòng người, đặc biệt quan trọng luôn xót thương những kiếp người sống quẩn quanh, đói nghèo và tăm tối .

Phân tích Hai đứa trẻ của Thạch Lam ngắn nhất, rực rỡ nhất – Bài mẫu 3

Hai đứa trẻ là truyện ngắn được nhà văn Thạch Lam viết vào những năm 1937 – 1938 khi mà xã hội Nước Ta ở vào một trong những thời kì đen tối nhất. Đây là truyện mang đậm phong thái của Thạch Lam, diễn biến không có những nút thắt điển hình nổi bật độc lạ nhưng khi đọc xong luôn ám ảnh lòng người. Một trong những thành công xuất sắc của truyện là tác giả đã tái hiện lại bức tranh sinh động về đời sống ở một ga xép khi màn đêm buông xuống mà qua đó nhà văn đã gửi gắm tình cảm của mình với những cảnh đời khác nhau .
Tác phẩm Hai đứa trẻ được khởi đầu bằng cảnh chiều tà trên phố huyện. Văn học lâu nay khi tả cảnh chiều thường có những hình ảnh chim về tổ, người đi xa nhớ nhà, nỗi buồn hoàng hôn … Ở Hai đứa trẻ ta không phát hiện hình ảnh đó nhưng cảnh chiều vẫn thấm thía một nỗi buồn và trong cái buồn nhà văn vẫn phát hiện nét đẹp thi vị mang chút hoang sơ của làng quê “ Phương Tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn … Chiều, chiều rồi, một chiều dịu dàng êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào ” .
Cùng với cảnh chiều tà là chợ tàn với hàng loạt những hình ảnh trình diện vẻ nghèo xơ xác ở chốn này : “ Chợ họp giữa phố đã vãn từ lâu. Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất. Trên đấy chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía. Một mùi âm ẩm bốc lên, hơi nóng của ban ngày lẫn với mùi cát bụi quen thuộc quá, khiến chị em Liên tưởng là mùi riêng của đất, của quê nhà này ”. Ngay sau cảnh chợ tàn là cảnh bóng tối bao trùm .
Dưới con mắt của Liên thì giờ đây toàn bộ đã ngập đầy bóng tối. Thạch Lam miêu tả bóng tối thật kì diệu. Có đến 30 lần tác giả nhắc đến bóng tối. Bóng tối đến từ nhiều phía : từ đám mây sắp tàn, từ rặng tre đã đen kịt, từ tiếng muỗi vo ve trong góc nhà, tiếng ếch kêu ngoài đồng để rồi nó bao trùm lên đường phố và những ngõ ngách : “ Tối hết cả từ con đường lồi lõm ra sông …, những ngõ ngách vào làng thì càng tối đen hơn nữa ”
Với cách miêu tả này người đọc sẽ cảm nhận bóng tối như một cái gì đó rất hãi hùng, như một sự hăm dọa. Nó luồn lách mọi nơi, nó xâm nhập vào cảnh vật. Nó trùm lên và đè nặng lên đời sống ngột ngạt ở phố huyện nghèo nàn này. Trong chuyện cũng có những chi tiết cụ thể nói về ánh sáng ấy vừa leo lét tù mù, yếu ớt không đủ sức xua đi bóng tối mà trái lại lại còn gây cảm xúc bóng tối càng đậm đặc hơn. Cứ tối đến thì bóng những con người mở màn Open khiến người đọc liên tưởng đến những loài chim ăn đêm lặn lội. Mặt khác ta cũng nghĩ ngay đến cảnh đời tăm tối trong đêm đen của chủ nghĩa thực dân phong kiến .
Cách miêu tả với từng khuôn mặt đơn cử, mỗi người có một đời sống riêng : chị Tí cứ nhá nhem tối là Open. Sau một ngày mò cua bắt tép khó khăn vất vả, mặc dầu biết là chẳng kiếm được bao nhiêu nhưng tối nào chị cũng dọn hàng. Hình ảnh ngọn đèn leo lét chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ ở quán nước của chị lại khiến ta liên tưởng tới đời sống tù mù, leo lét .
Khi bác phở Siêu Open với một chấm lửa nhỏ và lơ lửng trong đêm hôm, chập chờn như ma trơi. Từ khi dọn hàng cho tới lúc về bác không bán được đồng nào. Bà cụ Thi điên từ trong bóng tối đi ra với tiếng cười khanh khách. Sau khi uống cạn cút rượu, tiếng cười của cụ lại chìm vào bóng tối. Ở nhân vật này chứa đựng một sự tội nghiệp u uất đầy huyền bí .
Nhưng cảnh ám ảnh nhất là hình ảnh vợ chồng bác Xẩm mà nhà văn đã ba lần nhắc đến họ. Họ Open với tiếng đàn bầu run bần bật trong đêm hôm rồi với đứa con bò lê trên đất cát trong bóng tối và khi về đêm về khuya thì họ ngủ gục trên manh chiếu tự khi nào .
Sau khi miêu tả từng khuôn mặt tác giả khái quát lại “ Chừng ấy con người trong bóng tối như mong đợi một cái gì tươi đẹp cho đời sống nghèo nàn hàng ngày của họ ”. Rõ ràng nhà văn đã đồng cảm đồng cảm thâm thúy với những cảnh đời trong bóng tối và chính Thạch Lam cũng mong đợi được đổi đời .
Tuy chuyện không nêu nên những yếu tố nóng bức mà tác giả chỉ lặng lẽ vẽ ra bức tranh phố huyện nghèo nhưng người đọc lại cứ bị ám ảnh mãi bởi những hình ảnh con người tác tác giả lựa chọn đưa vào câu truyện. Tác phẩm đã bộc lộ lòng cảm thông của Thạch Lam với những người nghèo, nhà văn trăn trở những khao khát rất bình dị của họ .
Qua tác phẩm, Thạch Lam cũng bộc lộ niềm tin và sự ca tụng phẩm chất của người lao động. Dù trong thực trạng nào họ vẫn cứ cần mẫn, cứ lầm lũi sống, cứ bí mật khao khát đời sống tươi đẹp cho mình. Tuy tác phẩm nói nhiều về bóng tối nhưng người đọc vẫn thấy ánh lên một niềm tin : những con người ở đây sẽ không cam chịu sự quẩn quanh, tù túng và họ luôn nỗ lực hướng tới cái gì đó tươi đẹp hơn .
Quả thật văn của Thạch Lam mang một phong thái rất độc lạ riêng không liên quan gì đến nhau dù không cao trào, không xích míc thế nhưng lại để lại những ấn tượng sâu lặng trong lòng người đọc và tạo ra sự một một truyền thống văn học rất riêng có tên gọi Thạch Lam .

Phân tích Hai đứa trẻ của Thạch Lam ngắn nhất, rực rỡ nhất – Bài mẫu 4

Nhắc đến Thạch Lam là nhắc đến một nhà văn lớn của khuynh hướng văn học lãng mạn Nước Ta quy trình tiến độ 1930 – 1945. Tác phẩm của ông hầu hết khai thác quốc tế nội tâm của nhân vật với những cảm hứng mong manh, mơ hồ. Nhà văn Nguyễn Tuân khi nhận xét về Thạch Lam từng viết : “ Xúc cảm của nhà văn Thạch Lam thường bắt nguồn từ những chân cảm so với con người ở những tầng lớp dân nghèo. Thạch Lam là nhà văn luôn quý mến đời sống, trân trọng sự sống của mọi người xung quanh ”. Truyện ngắn “ Hai đứa trẻ ” chính là vật chứng tiêu biểu vượt trội nhất cho phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật của Thạch Lam .
“ Hai đứa trẻ ” được rút trong tập truyện ngắn “ Nắng trong vườn ” ( 1938 ). Nhân vật chính của tác phẩm là hai chị em Liên và An. Do mái ấm gia đình xảy ra biến cố, hai đứa trẻ theo mẹ về quê ngoại ở một phố huyện nghèo. Ngày ngày hai chị em Liên và An trông coi căn hàng xén nho nhỏ với vài ba bao thuốc, dăm bánh xà phòng … và chờ đón đoàn tàu đi ngang phố huyện. Qua con mắt ngây thơ của Liên, đời sống nơi phố huyện hiện lên chân thực, sôi động. Đó là mảng màu u tối trong khoảng trống chật hẹp, tù túng với những con người lờ đờ, vô hồn và nghèo nàn. Truyện ngắn bộc lộ niềm cảm thương chân thành của Thạch Lam so với những kiếp sống bần hàn, chìm khuất trong mòn mỏi, tăm tối, quẩn quanh nơi phố huyện trước cách mạng và sự trân trọng với những mong ước nhỏ bé, bình dị mà tha thiết của họ .
Như đã nói, tạo ra sự truyện ngắn “ Hai đứa trẻ ” là cảnh ngày tàn và những kiếp người tàn. Mở đầu câu truyện, đập vào giác quan người đọc là khung cảnh chiều tàn, ảm đạm và u tối. Thời gian được khắc họa trong tác phẩm ngắn ngủi, mọi vấn đề diễn ra được kể từ lúc chiều tối cho đến đêm. Cảnh chiều tàn, trước hết qua con mắt của người nghệ sĩ, vẫn mang vẻ đẹp vô cùng yên ả, bình dị và thơ mộng. “ Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn. Dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ ràng trên nền trời. Chiều, chiều rồi. Một chiều dịu dàng êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào ”. Thế nhưng, bức tranh ấy tuy đẹp nhưng chứa đựng sau nó là cả một nỗi buồn mà người vẽ đã cố ý che đi bằng những mảng màu bùng cháy rực rỡ. Có người đã nhận xét, văn Thạch Lam vừa chất chứa hiện thực vừa giàu tính lãng mạn. Điều đó trọn vẹn đứng khi đặt vào truyện ngắn “ Hai đứa trẻ ”. Bởi khuất lấp sau nhiều những tầng lớp ngôn từ, điều Thạch Lam gửi gắm đó là đời sống mòn mỏi, tăm tối vây hãm con người .
Nơi chị em Liên ở là một phố huyện nghèo và thực ra nó là cái chợ xép nhỏ. “ Chợ họp giữa phố vãn từ lâu. Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất. Trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và bã mía. Một mùi âm ẩm bốc lên, hơi nóng của ban ngày lẫn mùi cát bụi quen thuộc quá, khiến chị em Liên tưởng là mùi riêng của đất, của quê nhà này. ” Chỉ cần nhìn vào những gì còn sót lại sau phiên chợ cũng đủ để thấy đời sống dân cư ở đây khổ cực như thế nào. Những người bán hàng về muộn đứng chuyện trò với nhau ít câu như để trao lại cho nhau những nỗi tẻ nhạt đời sống mưu sinh. Những đứa trẻ nhà nghèo đang lúi húi sinh nhai trên đống phế phẩm của phiên chợ quê nghèo. Chúng “ cúi lom khom trên mặt đất đi lại tìm tòi. Chúng nhặt nhạnh thanh nứa thanh tre hay bất kỳ thứ gì hoàn toàn có thể dùng được của những người bán hàng để lại ”. Đây là hiện thân không thiếu nhất của sự khốn cùng. Tất cả như đang cố sức để sống và kỳ vọng nhưng sự cố gắng thì đã quá sức còn hy vọng vốn quá mong manh .
Nổi bật trên nền cảnh tàn tạ, hắt hiu của phố huyện là hình ảnh những kiếp người tàn, quẩn quanh, tù túng không lối thoát. Đó là vợ chồng bác xẩm với tiếng đàn bầu thê lương, trên manh chiếu rách nát, thằng con bò ra đất ngoài manh chiếu, nghịch nhặt rác bẩn. Đó là mẹ con chị Tí, ngày mò cua bắt ốc, tối đến lại dọn hàng nước ven đường “ chả kiếm được bao nhiêu, nhưng chiều nào chị cũng dọn hàng, từ chập tối cho đến đêm ”. Đó là bác phở Siêu với gánh hàng vốn là thứ quà xa xỉ so với người dân phố huyện, là bà cụ Thi điên nghiện rượu, là những đứa trẻ con nhà nghèo và chính cả hai chị em Liên … Thân phận tàn tạ đang héo mòn, con người hoà lẫn cùng bóng tối như những cái bóng vật vờ lay lắt, mong manh đang trôi theo thời hạn. Cuộc sống ấy cứ túc tắc, đơn điệu, lặp đi lặp lại buồn tẻ, nhàm chán so với người dân phố huyện. Tất cả họ đang mong đợi một cái gì đó tươi mát thổi vào cuộc sống họ .
Nét vẽ âm thanh, ánh sáng, con người của bức tranh phố huyện tưởng chừng rời rạc, nhưng nó hoà quyện cộng hưởng trong mạng lưới hệ thống u buồn, trầm mặc, xót xa. Điểm thêm vào đời sống ấy là ngọn đèn dầu cùng bóng tối bao trùm, càng ngợi sự nghèo khó lay lắt đến tội nghiệp .
Cảnh ngày tàn được miêu tả ảm đạm, tù túng với những kiếp người tàn. Và, sự tẻ nhạt, tăm tối như được nâng lên gấp nhiều lần khi Thạch Lam miêu tả cảnh phố huyện lúc đêm khuya. Trong tác phẩm có đến hơn hai mươi lần từ “ tối ” được lặp lại. “ Đường phố và những con ngõ từ từ chứa đầy bóng tối ”, “ tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng lại sẫm đen hơn nữa ”, “ đêm ở trong phố, tịch mịch và đầy bóng tối ”. Bóng tối bao trùm tổng thể, tràn ngập trong tác phẩm, tạo nên một bức tranh u tối, một khoảng trống tù đọng, gợi cảm giác ngột ngạt. Bóng tối được miêu tả nhiều trạng thái khác nhau, xuất hiện suốt từ đầu đến cuối tác phẩm. Gợi cho người đọc thấy một kiếp sống bế tắc, quẩn quanh của người dân phố huyện nói riêng và nhân dân trước cách mạng tháng Tám nói chung. Đó cũng là hình tượng của những tâm trạng vô vọng, nỗi u hoài trong tâm thức của một kiếp người .
Không chỉ là khoảng trống, cảnh vật, đời sống của những dân cư nơi phố huyện cũng phủ đầy đêm hôm. Họ hoạt động giải trí, mưu sinh trong bóng tối mịt mù. Tối đến, mẹ con chị Tí dọn hàng nước. Đêm về, bác phở Siêu Open. Trong bóng tối, mái ấm gia đình bác hát Xẩm kiếm ăn. Khi bóng tối tràn ngập là lúc bà cụ Thi điên đến mua rượu uống rồi sau đó “ đi lần vào đêm hôm ”. Còn Liên và An đêm nào cũng ngồi lặng ngắm phố huyện và chờ đoàn tàu. Cuộc sống lặp đi lặp lại đơn điệu, buồn tẻ với những động tác quen thuộc, những tâm lý mong đợi như mọi ngày. Họ cùng mong đợi “ một cái gì tươi tắn cho sự sống nghèo khó hằng ngày ” .
Trong bóng tối đen đặc ấy, hình ảnh ngọn đèn dầu được nhắc hơn mười lần như một chút ít hy vọng mong manh Thạch Lam muốn gieo vào lòng con người. Đó là “ ngọn đèn lay động trên chõng hàng của chị Tí ”, “ ngọn đèn của Liên, ngọn đèn vặn nhỏ, thưa thớt từng hột sáng lọt qua phên nứa ”. Tất cả không đủ chiếu sáng, không đủ sức phá vỡ màn đêm, mà ngược lại nó càng làm cho đêm hôm trở nên bát ngát hơn, càng ngợi sự tàn tạ, hắt hiu, buồn đến nao lòng. Ngọn đèn dầu, mặt khác cũng là hình tượng về kiếp sống nhỏ nhoi, vô danh không có ý nghĩa, lay lắt. Một kiếp sống leo lét mỏi mòn trong đêm hôm bát ngát của xã hội cũ, không niềm hạnh phúc, không tương lai, đời sống như cát bụi. Cuộc sống ấy cứ ngày càng một đè nặng lên đôi vai mỗi con người nơi phố huyện. Cả một bức tranh đen tối. Những hạt sáng của ngọn đèn dầu hắt ra chỉ như những lỗ thủng trên một bức tranh toàn màu đen càng bi đát, tối tăm .

Trong toàn bộ tác phẩm, nhân vật mà Thạch Lam chú ý nhiều nhất là nhân vật Liên. Mặc dù Liên chỉ là một cô bé mới lớn nhưng ở em có những suy nghĩ, cảm xúc chân thực, đẹp đẽ đáng trân trọng. Ở đây, trước cảnh tăm tối, tù túng nơi phố huyện, tâm trạng của Liên cũng trở nên buồn bã, tư lự. Liên nhớ lại những tháng ngày tươi đẹp ở Hà Nội, “một vùng sáng rực và lấp lánh”. Khi ấy “mẹ Liên nhiều tiền – được đi chơi bờ hồ uống những cốc nước lạnh xanh đỏ”. Đó là cuộc sống khác hẳn với cảnh sống tăm tối, tù túng nơi phố huyện. Tuy nhiên, với cuộc sống hiện tại, cảm nhận của Liên tuy buồn nhưng thân thuộc, gần gũi. Liên không ghét bỏ hay từ chối cuộc sống hiện tại. Liên và An lặng lẽ ngắm các vì sao, lặng lẽ quan sát những gì diễn ra ở phố huyện và xót xa cảm thông, chia sẻ với những kiếp người nhỏ nhoi sống lay lắt trong bóng tối của cơ cực đói nghèo, tù đọng trong bóng tối của họ.

Một chút ánh sáng của những ngọn đèn hoàn toàn có thể không đủ để xua đi cái tăm tối, ảm đạm, quẩn quanh của đời sống. Tuy nhiên, Thạch Lam không dập tắt kỳ vọng của những con người khốn khổ ấy. Ông mang đến cho họ niềm vui, kỳ vọng lớn lao hơn dù nó chỉ diễn ra trong chốc lát, đó là chuyến tàu đêm tỏa nắng rực rỡ ánh đèn. Chuyến tàu đêm qua phố huyện là niềm vui duy nhất trong ngày của chị em Liên và những cư dân phố huyện. Nó mang đến một quốc tế khác : ánh sáng lạ lẫm, âm thanh nao nức, tiếng ồn ào của khách … và trái chiều với nhịp điệu buồn tẻ nơi phố huyện. Chuyến tàu ở Thành Phố Hà Nội về chở đầy ký ức tuổi thơ của hai chị em Liên, mang theo một thứ ánh sáng duy nhất, như con thoi xuyên thủng màn đêm, dù chỉ trong chốc lát cũng đủ xua tan cái ánh sáng mờ ảo nơi phố huyện. Việc chờ tàu trở thành một nhu yếu như cơm ăn nước uống hàng ngày của chị em Liên. Liên chờ tàu không phải vì mục tiêu tầm thường là đợi khách mua hàng mà vì nhiều mục tiêu khác. Liên hy vọng được nhìn thấy những gì khác với cuộc sống mà hai chị em Liên đang sống. Con tàu mang đến một kỷ niệm, thức tỉnh hồi ức vui tươi, đủ đầy mà chị em cô đã từng được sống. Chuyến tàu cũng giúp Liên nhìn thấy rõ hơn sự ngưng đọng tù túng của đời sống phủ đầy bóng tối hèn mọn, nghèo nàn của cuộc sống mình. Có thể nói, Liên là người giàu lòng yêu dấu, hiếu thảo và đảm đang. Nỗi buồn cùng bóng tối đã tràn ngập trong đôi mắt Liên, nhưng trong tâm hồn cô bé vẫn dành chỗ cho một mong ước, một sự đợi chờ trong đêm. Cô là người duy nhất trong phố huyện biết tham vọng có ý thức về đời sống. Cô mỏi mòn trong chờ đón .
Trong tác phẩm, hình ảnh chuyến tàu đêm là một hình tượng có ý nghĩa thâm thúy. Nó là đại diện thay mặt của một quốc tế thật đáng sống với sự giàu sang và sự bùng cháy rực rỡ ánh sáng. Nó trái chiều với đời sống mòn mỏi, nghèo nàn, tối tăm và quẩn quanh với người dân phố huyện. Qua tâm trạng của Liên tác giả muốn lay tỉnh những người đang buồn chán, sống quẩn quanh, lam lũ và hướng họ đến một tương lai tốt đẹp hơn. Đó là giá trị nhân bản của truyện ngắn này. Bên cạnh đó, chuyến tàu cũng là hình tượng cho một đời sống sôi động, sinh động, vui tươi, tân tiến. Dù chỉ trong giây lát nó cũng đưa cả phố huyện thoát ra khỏi đời sống tù đọng, u ẩn, bế tắc .
Để tạo ra sự thành công xuất sắc của tác phẩm, bên cạnh giá trị nội dung thâm thúy, không hề không kể đến tài hoa thẩm mỹ và nghệ thuật của Thạch Lam. Cốt truyện đơn thuần, điển hình nổi bật là những dòng tâm trạng chảy trôi, những xúc cảm, cảm xúc mong manh, mơ hồ trong tâm hồn nhân vật. Đọc “ Hai đứa trẻ ”, người đọc trọn vẹn hoàn toàn có thể nhận ra câu truyện gần như không có diễn biến, tổng thể chỉ đơn thuần là những mảnh cảm hứng, những cụ thể, vấn đề li ti chắp nối với nhau qua tâm lý, cảm nhận của nhân vật Liên. Bút pháp tương phản trái chiều cũng được xem là một thành công xuất sắc của Thạch Lam trong quy trình kể chuyện. Đó là sự trái chiều giữa bóng tối đậm đặc với ánh đèn dầu leo lét, là sự trái chiều giữa đời sống quẩn quanh, ảm đạm của người dân phố huyện với đời sống ồn ã, sôi động trên chuyến tàu đêm. Với sự trái chiều này, Thạch Lam hướng đến nhấn mạnh vấn đề, tô đậm đời sống tăm tối, tù túng, vô vọng của những dân cư nơi phố huyện. Bên cạnh đó, tất cả chúng ta cũng hoàn toàn có thể thuận tiện nhận ra năng lực miêu tả sinh động những biến hóa tinh xảo của cảnh vật từ bóng tối đến ánh sáng và tâm trạng của con người mà đặc biệt quan trọng là nhân vật Liên. Đó hoàn toàn có thể là buồn bã, cảm thông hay nuối tiếc … toàn bộ đều tinh xảo và tương thích với diễn biến câu truyện. Ngoài ra, cũng hoàn toàn có thể kể đến mạng lưới hệ thống ngôn từ giàu hình ảnh, tượng trưng và giọng điệu thủ thỉ, thấm đượm chất thỏ chất trữ tình thâm thúy. Tất cả đã góp thêm phần tạo ra sự chất văn của Thạch Lam, rực rỡ và đầy lôi cuốn .

Source: https://iseo1.com
Category: Review